komandos65@gmail.com
komandos65@ovi.com
mobile: +48608756810
mobile: +48660980519
TWIERDZA |
ZABYTKI |
STOK NARCIARSKI |
 |
|
Miejsce pracy: Przemyski Park Sportowo - Rekreacyjny
Z okresów halsztyckiego i lateńskiego pochodzą ślady dużej osady wzdłuż Sanu na terenach administracyjnych obecnego Przemyśla, prowadzącej ożywiony handel z różnymi rejonami Europy (ok. 700 r.p.n.e.) do okresu wpływów rzymskich (315 r.). Na terenach obejmujących Przemyśl, Medykę oraz okolice, odnaleziono monety celtyckie, złoty medalion z podobizną cesarza Walensa (364 - 376 r.). Pojawia się pierwsza nazwa ludu zamieszkującego prawdopodobnie tę okolicę - 'Lugiowie'.
Obecnie Przemyśl liczy ok. 80 000 mieszkańców, jest stolicą i siedzibą głów kościoła dwóch największych religii w Polsce: rzymskokatolickiej i greckokatolickiej (powstałej po Unii Brzeskiej).
Jest jedynym miastem, w którego granicach znajduje się najlepiej oświetlony stok narciarski wraz z towarzyszącą mu całoroczną zjeżdżalnią grawitacyjną.
Na przełomie IV i V wieku widoczny jest zanik osadnictwa wywołany ekspansją Hunów i odpływem ludności na południe. Kolejny okres, na który przypada wznowienie śladów osadnictwa, to V - VI wiek (moneta cesarza Justyniana Wielkiego - 526 - 566 r.). Wiek IX przynosi ze strony słowiańskiej (?) (Wiślanie i Lędzianie) początek chrześcijaństwa wprowadzanego na te ziemie z oporem (przymusowo ochrzczony książę Wysz). Prawdopodobnie w wieku X obszar Przemyśla, Sanoka, Białej Góry, Trepczy, Tyrawy Solnej, Sielnicy, Wybrzeża, Hermanowic, Kopyśna oraz Aksmanic znajdował się pod zwierzchnictwem czeskim, z udziałem Madziarów. Na tych terenach odnaleziono ślady grodzisk (w Trepczy - dwa).
Według Długosza, genezy grodu o nazwie Przemyśl, należy szukać w VII wieku. Długosz przypisuje to księciu Przemysławowi, o którym jednak nie ma innych wiadomości historycznych. Pierwszy zapis, to notatka ruskiego kronikarza Nestora (ok. roku 1100), mówiąca o tym, że "w roku 981 idzie Włodzimierz (kijowski) na Lachy i zabiera grody ich Przemyśl, Czerwień i inne". Można więc wnioskować, że Przemyśl był wtedy znacznym grodem o korzeniach polskich, być może powiązanym z Wielkopolską Mieszka. Nadmienić przy tym należy, że Kraków miał wówczas załogę czeską. Biorąc pod uwagę ten fakt, nasuwa się przypuszczenie, co do możliwego datowania pozostałości murów palatium z rotundą na Wzgórzu Zamkowym. Jednocześnie rysuje się druga możliwość zaistnienia tych budowli, które mogą być przypisane w/w Włodzimierzowi lub jego następcom. Pierwszy wątek świadczyłby o polskim rodowodzie zespołu zabudowy na Wzgórzu, drugi - o ruskim.
Do roku 1340 Przemyśl znajduje się pod wpływem książąt ruskich, czasowo przechodzi w ręce władców polskich. W pierwszej połowie XII wieku założone zostaje w Przemyślu biskupstwo obrządku wschodniego (możliwe, że jest tylko kontynuacją istniejącego wcześniej słowiańskiego biskupstwa z przełomu IX i X wieku). Sprawującemu władzę w latach 1120 - 1124 w Przemyślu Wołodarowi, przypisuje się kolejną budowlę Wzgórza Zamkowego. Jest to cerkiew pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, w której podobno został pochowany. Pozostałości tej budowli ukryte są pod ziemią. Od roku 1187 do roku 1323 Przemyśl znajduje się w składzie Rusi Halickiej, pod rządami Jerzego I. Siostra Jerzego I, Maria oraz Trojden, książę czerski i sochaczewski, zawierają związek małżeński. W 1323 roku syn Trojdena i Marii, Bolesław, przy wsparciu Władysława Łokietka obejmuje panowanie nad Rusią Halicką przyjmując prawosławie i imię Jerzego II. Utrzymuje sojusz z Polską, wspierając ją zbrojnie w walkach z Zakonem. W 1338 roku, Jerzy II zawiera umowę w sprawie dziedzictwa tronu z Kazimierzem Wielkim. W roku 1340 zostaje podstępnie otruty, a Kazimierz Wielki zdobywa Lwów i obsadza Przemyśl polską załogą. W latach 1345 - 1366 na miejscu drewnianego grodziska na Wzgórzu Zamkowym zostaje wybudowany murowany zamek gotycki fundowany przez Kazimierza Wielkiego. Na okres między rokiem 1370 a 1387, przypadają rządy węgierskie na Rusi Czerwonej, a wraz z nią i w Przemyślu. Córka Ludwika Węgierskiego, Jadwiga, królowa Polski, w roku 1387 z powrotem przyłącza te ziemie do Polski. Przywilejem nadanym
w Jarosławiu 18 lutego, przyrzeka mieszkańcom ziemi przemyskiej, złupionym przez rządy węgierskie, że ich nigdy od Korony Polskiej nie odłączy. W dwa lata później, w roku 1389, Przemyśl otrzymuje od Władysława Jagiełły prawo magdeburskie (prawa miejskie). Pierwszymi starostami przemyskimi byli: Gniewosz z Dalewic oraz Piotr Kmita.
Miasto cieszyło się dużą sympatią Jadwigi i Władysława Jagiełły. Właśnie Jagiełło, w roku 1412 oddał znajdującą się na zamku cerkiew w ręce katolików, aby pełniła rolę katedry. Rozpoczęto też budowę murów miejskich. Według zapisów, pozostawił też fundusz na budowę nowej katedry, w roku narodzenia swego syna (1424), gdyż wiadomość tą otrzymał przebywając na zamku przemyskim. Następcy Jagiełły również otaczali miasto szczególną troską, a największy rozkwit przypada na wiek XV i XVI - Przemyśl stał się wtedy jednym z największych i najbogatszych miast w Polsce. Już w XVI wieku założono w mieście kanalizację i wodociągi. Miasto słynęło w tym czasie z warzenia piwa. Rządy i wpływy osadników niemieckich stopniowo się zakończyły, a pozostałością tych dni jest nazwa ulicy Serbańskiej (czyli Serbskiej), gdyż tak Niemcy zwykli nazywać ludność słowiańską.
Żydzi w Przemyślu nie płacili podatków miejskich, Zygmunt August dał im przywilej na budowę synagogi i od tego czasu ich liczba zaczęła rosnąć. Z przyczyny dążenia szlachty do obniżenia znaczenia i zamożności miast, od końca XVI wieku rozpoczyna się powolny upadek Przemyśla, powiększany przez wojny prowadzone ze Szwedami, najazdy tatarskie i kozackie. Z początkiem wieku XVIII dochodzi do tego konflikt z Rosją. Handel , rzemiosło i cechy, przechodzi w ręce żydowskie, kamienice w mieście zaczynają świecić pustkami.
6 października 1918 roku Rada Regencyjna ogłasza niepodległość Polski. 1 listopada w Przemyślu dochodzi do konfliktu zbrojnego, gdyż żołnierze pochodzenia ukraińskiego nie chcą oddać koszar poaustriackich. 3 listopada do walk włączają się Żydzi, którzy wyprowadzają na ulice miasta zbrojne bojówki. Oddziały polskie wycofują się na Zasanie, a Ukraińcy ogłaszają przyłączenie Przemyśla do niepodległego państwa Ukrainy. 7 listopada na przemyskim rynku dochodzi do wspólnej manifestacji polsko - ukraińskiej, w wyniku której proklamowana jest Republika Przemyska. Istnieje ona tylko 5 dni, gdyż 11 listopada z Krakowa przybywają oddziały wojska i ochotników, które odbijają miasto i przywracają polskie władze. Do połowy 1919 roku toczą się walki z oddziałami Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. Ginie w nich wielu młodych mieszkańców Przemyśla i okolic.
W dwudziestoleciu międzywojennym Przemyśl był jednym z głównych ośrodków miejskich na obszarze między Krakowem a Lwowem. Brakowało jednak w mieście szkół wyższych. W roku 1921 podczas spisu ludności zanotowano liczbę 48000, w tym 25% Żydów, 16% Ukraińców. Rozbudowuje się Zasanie, Winna Góra. Rośnie garnizon wojskowy - w mieście umiejscowione zostaje dowództwo 10 Okręgu Korpusu: 22 Pułk Artylerii Lekkiej, 10 Pułk Artylerii Ciężkiej, 28 Pułk Piechoty i 5 Pułk Strzelców Podhalańskich. Garnizon przemyski przyczynia się do intensywnego rozwoju gospodarczego miasta (fabryki: POLNA, ASFALT, ASTRA, wytwórnia win POMONA). W 1939 roku Przemyśl liczy 62000 mieszkańców.
1 września 1939 roku w Przemyślu mija spokojnie. 7 września następuje bombardowanie miasta (mosty i stacja kolejowa), 10 - 13 września pierwsze oddziały wycofującej się 11 Karpackiej Dywizji Piechoty docierają do Przemyśla. 14 września rozpoczyna się obrona miasta. 7 Batalion Piechoty oraz wycofujące się wojska bronią szpitali i administratury wojskowej. Do miasta podchodzą oddziały niemieckie - zwalniają swój marsz w obawie napotkania silnej obrony ze strony fortów. 15 września rano pierwsze oddziały niemieckie wkraczają do Przemyśla. Rozstrzeliwani są jeńcy wojenni na Zielonce. 17 września armia radziecka i armia niemiecka spotykają się w okolicach Lwowa - Niemcy zgodnie z ustaleniami paktu Ribbentrop - Mołotow wycofują się za San, który stanowi granicę okupacyjną Rosji i Niemiec. 18 września około 200 Żydów zostaje zamordowanych. Od końca września do jesieni 1940 roku, w mieście panuje względny spokój. Pod koniec 1940 roku wprowadzony zostaje zakaz przekraczania granicy na Sanie. Żydzi i Ukraińcy poddają się bezgranicznie w ręce władz radzieckich. Po stronie niemieckiej rozpoczynają się przygotowania do ataku na Związek Sowiecki.
W czerwcu 1941 roku Niemcy atakują rozpoczynając ciężką walkę o most kolejowy, zdobywają stopniowo coraz większą przewagę. W walkach zginęło około 200 mieszkańców. W Przemyślu po czerwcu 1941 roku powstaje getto, do września 1943 roku, śmierć w nim poniosło około 17 000 żydów. W mieście pojawiają się "afisze śmierci", które mają na celu powstrzymanie działalności sabotażowej. Nazwiska na tych afiszach dotyczą osób, które będą rozstrzelane, jeżeli akty sabotażu będą się powtarzać. Takich list było wywieszonych pięć, dotyczyły łącznie 119 osób, w tym żołnierzy Armii Krajowej.
Przemyśl wyzwolony został 27 lipca 1944 roku: Zasanie przez Armię Krajową i Bataliony Chłopskie, a część wschodnia przez Armię Radziecką. Zarządcą miasta zostaje płk. Orlenko, który zamyka żołnierzy AK w obozie na Bakończycach. W Przemyślu sformułowana zostaje 6 Dywizja Piechoty, a po opuszczeniu przez nią miasta, daje się odczuć agresywna działalność UPA. Oddziały partyzantki ukraińskiej ostrzeliwują nawet miasto ze szczytu Zniesienia, przeprowadzona zostaje również mini - defilada. W latach 1945 - 1946 rozpoczyna się exodus ludności: ukraińskiej w stronę Lwowa, polskiej w stronę Przemyśla. W wyniku Akcji "Wisła", w roku 1947 Ukraińcy zostają wyparci przez 9 Dywizję Piechoty, a ich wioski spalone (Łomna, Trójca, Bogusławka, Sopotnik, Posada Rybotycka).
Trwa odbudowa Przemyśla. W 1949 roku uruchomiona zostaje produkcja maszyn do szycia na licencji niemieckiej, a w roku 1952, zmodyfikowana jej postać otrzymuje nazwę "San". W 1957 roku zakład rozbudowuje się i przenosi do Nehrybki. Tam wytwarzana jest nowa maszyna w dwóch wersjach pod nazwą "Westa". W kolejnych latach zakład pod nazwą "Polna", przekwalifikowuje się na produkcję automatyki przemysłowej. Powstają też kolejne zakłady: "Fanina" - produkująca aparaty elektryczne niskiego napięcia, Zakład Produkcji Płyt Pilśniowych, Zakłady Mięsne, Zakłady Rybne, produkcja słupów i elementów zbrojonych "Elbud", wytwórnia win i soków "Pomona", spółdzielnie inwalidów: "Start" i "Praca".
